Zdrowa gleba w sadzie, czyli jaka?
Jednym z bardzo ważnych czynników decydujących o plonie jest gleba. Stanowi ona środowisko wzrostu systemu korzeniowego. Czynnikiem odgrywającym zasadniczą rolę w uprawie roślin jest stopień żyzności gleby. Żyzność określana jest najczęściej jako zdolność do zapewnienia roślinom wody, powietrza i składników pokarmowych w ilości odpowiadającej ich maksymalnemu zapotrzebowaniu. Jednak pojęcie żyzności nie oznacza wyłącznie zasobności danej gleby w składniki pokarmowe, ale należy tu rozumieć całokształt jej właściwości – fizycznych, chemicznych i biologicznych – które mają decydujący wpływ na wysokość plonu roślin.
W Polsce prawie połowę powierzchni uprawnej zajmują gleby lekkie, piaszczyste o małej zawartości próchnicy i ważnym zagadnieniem jest zwiększenie ich żyzności szczególnie po takim sezonie jak obecny. Lżejsze gleby cechuje duża ilość grubszych ziaren piasku oraz mała zawartość części spławialnych, dlatego są one przepuszczalne, przewiewne, o dużej porowatości, z dużą ilością powietrza, co przyspiesza procesy "spalania" próchnicy. W takich glebach brak jest lepiszcza dla powstania pożądanej struktury gruzełkowatej, składniki pokarmowe i wapń nie są więc zatrzymywane. Takie warunki nie sprzyjają z kolei właściwemu rozwojowi mikroflory glebowej. Często zmienia się jej skład i kierunek funkcjonowania, a niektóre mikroorganizmy mogą nawet zamierać.
Gleba żyzna, to gleba tętniąca życiem i należy dbać o jej bioróżnorodność, co zapewni pożądaną równowagę biologiczną. Zdrowa gleba sprawia, że uprawa roślin osiąga wyższą efektywność. Nie ma zdrowej gleby bez pożytecznych mikroorganizmów.
Tworzenie się agregatów glebowych wymaga, oprócz odpowiedniej wielkości cząstek glebowych, także ważnego spoiwa, klejącego pojedyncze cząstki. Tym lepiszczem jest głównie próchnica glebowa, składająca się ze specyficznych związków organicznych, odpowiedzialnych m.in. za utrwalanie gruzełkowatej struktury.
Jak wiadomo, próchnica (humus) powstaje z przekształcenia materii organicznej pod wpływem aktywności mikroorganizmów glebowych (m.in. bakterii, promieniowców, grzybów, dżdżownic i in.). W skład próchnicy wchodzą specyficzne związki organiczne i połączenia organiczno-mineralne poprawiające stan fizykochemiczny gleby oraz jej właściwości strukturalne. Obecność próchnicy decyduje o żyzności gleby, czyli zdolności zatrzymywania wody i składników pokarmowych, odpowiedniej strukturze i zdolnościach buforowych (zapobieganie nagłym niekorzystnym dla roślin zmianom odczynu). Próchnica wpływa także na właściwy rozwój życia glebowego, który stanowi nieodłączny element funkcjonowania gleby. Działalność człowieka, a w szczególności zabiegi agrotechniczne, w dużym stopniu wpływają na utrzymanie gruzełkowatej struktury gleby i jej żyzności.
Gleba, niezależnie od jej rodzaju, aby mogła dobrze produkować, musi być doprowadzona do odpowiedniej kultury, na którą wpływa wiele czynników, m.in.: nawożenie organiczne czy wapnowanie – tzw. prawidłowa uprawa. Ale uprawa gleby nie zawsze bywa prawidłowo wykonywana (zbytnie przesuszenie gleby, ubicie i zagęszczenie jej niektórych warstw, podeszwa płużna itp.), co utrudnia roślinom korzenienie się i pobieranie składników pokarmowych.
Agrotechnika w sadzie
Aby po tegorocznych podtopieniach usprawnić strukturę gleby, utrzymać jej korzystne właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne, w sadach jesienią, zaraz po zbiorach powinno się zastosować doglebowo (belką herbicydową) preparaty stymulujące żywotne funkcje w glebie na bazie kwasów humusowych i mikroorganizmów (pożytecznych bakterii/grzybów).
Korzyści ze stosowania kwasów humusowych:
- poprawa struktury gleby oraz jej stosunków powietrzno-wodnych (sklejanie drobnych frakcji glebowych w tzw. agregaty, gleby lekkie – zwięzłość, gleby cięższe – rozluźnienie),
- wiązanie dużej ilości wody i ograniczanie jej strat (bardzo ważne w warunkach suszy),
- dezaktywacja szkodliwych jonów metali ciężkich (tworzenie chelatów),
- poprawa właściwości termicznych gleby oraz jej pojemności sorpcyjnej (pochłanianie promieni słonecznych),
- stymulacja rozwoju mikroorganizmów glebowych i tym samym zwiększona aktywność życia biologicznego w glebie oraz mniejszy stopień zmęczenia gleby,
- stymulacja wzrostu i rozwoju organów roślinnych (włośniki, młode liście),
- działanie fitosanitarne w stosunku do glebowych mikroorganizmów chorobotwórczych.
Rola mikroorganizmów glebowych:
- poprawa stanu fitosanitarnego gleby – redukcja chorobotwórczych szczepów bakterii, wirusów i grzybów (ograniczenie chorób roślin),
- zmniejszenie emisji do środowiska toksycznych zanieczyszczeń mikrobiologicznych,
- poprawa struktury gleby (napowietrzenie i powstanie struktury gruzełkowatej),
- oddziaływanie na wzrost systemu korzeniowego i zwiększanie roślinom dostępu do wody oraz wzrost ich tolerancji na stres wodny (podtopienia),
- wzbogacenie gleby w próchnicę (poprawa żyzności) oraz zapewnianie szybszej mineralizacji materii organicznej (nawozy pochodzenia naturalnego),
- wpływ na zdegradowaną różnymi czynnikami (m.in. środki chemiczne, ogień, erozja) mikrofaunę glebową (dżdżownice i bakterie),
- poprawa wykorzystywania przez rośliny składników pokarmowych znajdujących się w glebie (uaktywnienie form niedostępnych dla roślin, usprawnienie gospodarki azotem, fosforem oraz siarką w glebie).
Warto zatem pamiętać, żeby zaraz po zbiorach owoców, wykonać jeszcze zabiegi opisanymi wyżej preparatami usprawniającymi właściwości gleby w podtopionych sadach.
Autor: Tomasz Sikora, doradca ProNutiva, UPL Polska
