Zgodnie z art. 67 ust. 1 Ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci:
- ognia,
- huraganu,
- powodzi,
- podtopienia,
- deszczu nawalnego,
- gradu,
- opadów śniegu,
- uderzenia pioruna,
- eksplozji,
- obsunięcia się ziemi,
- tąpnięcia,
- lawiny lub upadku statku powietrznego.
W myśl natomiast art. 40 Ustawy z 12 marca 2014 r. o pomocy społecznej, zasiłek celowy może być przyznany osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego, a także klęski żywiołowej lub ekologicznej. Zasiłek może być przyznany niezależnie od dochodu i może nie podlegać zwrotowi.
Jak orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z 14 września 2016 r., sygn. akt: III CZP 35/16, bezzwrotny zasiłek celowy przyznany na podstawie art. 40 ust. 2 i 3 Ustawy o pomocy społecznej nie podlega zaliczeniu na poczet świadczenia z umowy obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstw rolnych od ognia i innych zdarzeń losowych.
SN podkreślił w uzasadnieniu uchwały, że umowa ubezpieczenia jest umową dwustronnie zobowiązującą oraz odpłatną i ubezpieczający opłaca składkę w zamian za ochronę ubezpieczeniową, natomiast zasiłek celowy ma charakter pomocy socjalnej, która ma zagwarantować szybkie dostarczenie środków finansowych osobom dotkniętym klęską żywiołową. Jeżeli zatem zasiłek, o którym mowa w art. 40 ust. 2 Ustawy o pomocy społecznej, może kompensować stratę, to nie jest to ani jego funkcja główna, ani przesądzająca o jego charakterze.
Obowiązek spełnienia świadczenia ubezpieczyciela aktualizuje się wówczas, gdy zaistnieje szkoda pozostająca w związku przyczynowym z wypadkiem przewidzianym w umowie i określonym w art. 67 ust. 1 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych jako zdarzenie losowe, a zakres jego odpowiedzialności wyznaczony jest co do zasady wysokością szkody, nie większą od sumy ubezpieczenia ustalonej w umowie. Ścisłe powiązanie ze szkodą poniesioną przez ubezpieczonego przesądza o odszkodowawczym charakterze świadczenia.
Natomiast zasiłek celowy może, ale nie musi być przyznany, bo poza poniesieniem straty osoba ubiegająca się o przyznanie musi się znajdować w trudnej sytuacji życiowej, której sama nie może pokonać, a ponadto przyznanie zasiłku i jego wysokość są ograniczone możliwościami pomocy społecznej. Zasiłek nie służy kompensacji strat i nie ma funkcji odszkodowawczej, lecz stanowi rodzaj niezbędnej doraźnej pomocy zaistniałej w wyniku zdarzenia losowego. Świadczenie to ma uznaniowy charakter i brak jest powiązania wysokości zasiłku z wysokością straty.
Spełnienie świadczenia w postaci zasiłku celowego nie ma na celu zwolnienia ubezpieczyciela od obowiązku wypłaty odszkodowania, lecz nieodpłatne przysporzenie korzyści uprawnionemu.
Alicja Moroz
fot. anbeto.elements
